Kadın ve Erkekte Ne Zaman Kısırlıktan Söz Edilebilir?

Türkiye'nin en iyi sağlık internet sitesine hoş geldiniz.

Kısırlık için kullanılan tıbbi terim, infertilitedir. Daha dar anlamda bu terim, başarılı olarak sonuna kadar sürdürülemeyen bir gebelik için kullanılır. Daha geniş anlamda ise bu terim steriliteyle eşanlamlı olarak kullanılır, yani döllenememe veya gebe kalamama anlamında. Bir yıl içinde düzenli, korumasız cinsel birleşmeye rağmen gebe kalınamaması durumunda kısırlıktan söz edilmektedir.

Kısırlık çoğu kez genetik olmaktan ziyade, bir enfeksiyon sonucu fallop tüpünün tıkanması gibi edinilmiş bir nedene dayanmaktadır. Yaşın da belirleyici bir rolü vardır: Kadının doğurganlığı henüz 30 yaş sonrasında ve 35 ve 40 yaşından sonra da daha güçlü şekilde azalmaktadır. Yaklaşık 40 yaşından itibaren erkekteki semen üretimi ve işlevselliği yavaş yavaş azalır.

Bu nedenle aile planlamasının daha ileriki yaşlara kaydırılması kısırlık sorununa büyük ölçüde katkıda bulunur. Günümüzde çiftlerin dörtte biri ilk çocukları doğduğunda 30 yaşın üstündedir, oysa örneğin 1970 yılında kadınlarla erkeklerin yaklaşık yüzde 90'ı ilk çocukları doğduğunda 30 yaşın altındaydı. Kısırlık nedenleri kadınlarda ve erkeklerde neredeyse aynıdır.

Erkekte kısırlık nedenleri

Erkekte en yaygın kısırlık nedeni normal ve iyi hareket eden spermlerin yeterli sayıda üretilmemesidir. Bunun altında yatan nedenler ise çok çeşitli olabilir ve çoğu durumda kesin olarak sınıflandırılamazlar.

• Çocuklukta geçirilen kabakulak enfeksiyonu

• Testiste varis

• inmemiş testis

• Hormon bozuklukları

• Diyabet

• Ameliyat edilmiş tümörler

• Genetik bozukluk

• Stres

• Enfeksiyonlar

• Çevresel etkiler

• Aşırı nikotin ve/veya alkol tüketimi

Nadir olarak kısırlık, spermlerin taşınmasındaki bir bozukluktan kaynaklanır. Bu durumda yeterince sperm üretilmesine rağmen sperm yolları herhangi bir nedenden dolayı engellendiği için sperm kadının vücuduna ulaşamaz. Çoğu kez yeterince gelişmiş veya birbirine yapışmış yan testis kanalları buna nedendir.

Kadında kısırlık nedenleri

Kadında da kısırlığın nedenleri çok yönlüdür.

· Yumurta hücresinin olgunlaşmasında bozukluk

Kadının kısırlığında sık görülen bir neden olan yumurta hücresinin olgunlaşmasındaki bozukluğun ardında çoğu kez yumurtalıklarda hormon bozukluğu bulunur. Hormonlar birbirlerine karşı dengesiz olduklarında yumurta hücresi gelişmesinin yanı sıra yumurtlama ve sarı cisim oluşumu da olumsuz etkilenebilir.

· Tüplerine bağlı kısırlık

Tüpler, sperm hücrelerini yumurta hücresine taşıyan "taşıma bandıdır". Ayrıca döllenmiş yumurta hücrelerini rahim boşluğu yönüne de taşırlar. Tüplerin duvarları birbirine yapıştığında veya tüpler başka biçimde kapandığında yumurta hücresinin taşınması zorlaşabilir, hatta tümüyle olanaksız hale gelebilir.

Bunun nedenleri arasında iltihaplar veya tüplerde daha önce gelişmiş dış gebelikler, ameliyatlar veya rahim içi yüzeyini kaplayan doku tabakasının, rahmin dışında spontane olarak gelişmesi (endometriyozis) sayılabilir.

· Endometriyozis

Endiyometriyozis, işlevini yerine getiren rahim içi yüzeyini kaplayan doku tabakasının rahim yerine, örneğin tüplerde veya yumurtalıklarda, hatta idrar kesesi veya bağırsakta gelişmesidir. Nedeni genellikle bilinmemektedir, ancak endometriyozis bir gebeliğin oluşmasını zorlaştırmaktadır.

· Rahimde ve rahim boynunda meydana gelen değişiklikler

Rahim boynu spermler için yumurta hücresine giden yolun en dar kısmıdır. Kabuk bağlamalar (örneğin ameliyattan sonra), kapanmalar veya iltiha¬plar nedeniyle yumurtanın döllenmesi engellenebilir.

Rahimiçi miyomlar (kas dokusunda gelişen iyi huylu tümörler) da bazen devam eden kısırlığa veya düşüklere neden olabilir.

· Yumurtalıklar, tüpler veya rahimdeki bozukluklar

Çok nadir durumlarda üreme organlarındaki çoğu kez doğuştan olan bozukluklar da çocuk sahibi olam amanın bir nedenidir.

· Polikistik Over Sendromu (PCO Sendromu)

Çoğu kez kadındaki kısırlık yumurtalıklarda çok sayıda kistin (içi sıvıyla dolu kesecikler) gelişmesinden (polikistik over sendromu) kaynaklanmaktadır. Çoğu kez bu hastalık artan erkeklik hormonlarıyla ilişkilidir.

· Bağışıklık sistemindeki bozukluklar

Bağışıklık sistemindeki bir bozukluk da kadındaki kısırlık konusunda oldukça nadiren karşılaşılan bir nedendir. Bu bozuklukta kadının kendi bağışıklık sistemi yumurta hücresini veya sperm hücrelerini yabancı bir cisim olarak algılar ve "işgalci" olduğundan saldırır.

· Yaşam tarzı

Yaşam tarzı da kadın ve erkekte aynı ölçüde doğurganlığı etkiler: Aşırı kilo, sağlıksız beslenmeyle birlikte aşırı alkol, kahve veya nikotin tüketimi etkin bir rol oynayabilir. Aynı şekilde, bazı durumlarda çevrenin verdiği sayısı gittikçe artan zararlar veya aşırı stres de doğurganlığı olumsuz yönde etkiler.

Çiftlerin yaklaşık yüzde beşi ila onunda bir gebeliğin oluşmaması konusunda organik bir neden belirlenemez.